Büyükbabalara (dedelere) veya büyükannelere (Ninelere) torundan söz edilince, kalbi duracak gibi heyecanlanıyor, tüyleri diken diken oluyor, sevdiğine kavuşmak isteyen bir âşık gibi davranıyorlar. Peki bu torun sevgisi nereden geliyor?
Çoğu torun sahibi insanın şöyle dediğini duymuştum:
“Vallahi derlerdi de inanmazdım; bu torun sevgisi, evlat sevgisinden daha etkileyiciymiş!”
Torun ile büyükbaba-büyükanne arasındaki bağın nedenlerine inmeden önce, olayın tarihsellik boyutuna kısa bir bakış atalım.
Hangi tarihçinin dediğini hatırlamıyorum ama şöyle duymuştum:
Bir kişiye dedesinin ve ninesinin adını sorun ve cevaplaması için 3 saniye süre verin. Bu süre içinde cevaplayabiliyorsa o kuşakta tarih bilinci var demektir. İsimleri söyleyemiyorsa gelen kuşakların tarih bilincinden yoksun yetişeceklerinden emin olabilirsiniz.
Ne yazık ki “çekirdek aile” modeline geçerek evimizdeki tarihi şahsiyetleri birer birer terk ettik. Onları önce köye hapsettik. Bu sürede, x kuşağında olan babalar çocuklarını alıp atalarının köylerine ara sıra bayramlarda da olsa uğruyorlardı. Bu süreçte cep telefonu veya sosyal medya yüzünden çocuklarımız dede ve ninelerinin bulunduğu köye bin bir minnetle gittiler. x kuşağından olan anne ve babalar da birer birer vefat etmeye başlayınca, önce y kuşağının, sonra hızlanarak z kuşağının gençleri, daha sonra da, yani 2010 sonrası doğan alfa çocukları, artık ne köyü biliyorlar, ne kasabayı; ne de köydeki dede ve ninelerinin mezarlarını…
Böyle bir kuşağa sakın “Nerelisin kimlerdensin veya dedenin adı neydi?” diye sakın sormayın!
Acı ve dramatik, bir o kadar da yaşayanlara sorumluluk yükleyen bir öyküdür bu…
Araştırmalar Ne Diyor?
Oysa araştırmalar, çocukların büyüme çağında büyükanne ve büyükbabalarına bizim fark ettiğimizden daha fazla ihtiyaç duyduklarını gösteriyor.
Büyükanne ve büyükbabanızla vakit geçirmenin olabildiğince ruhsal rahatlık sağladığını, özgüven ve onay görme gibi yararlı davranışları bilmemiz gerekiyor.
Mesela sen; büyükannen sana bir kurabiye getirdiğinde, ya da büyükbabanla mahallede dolaşıp camide birlikte ibadet ettiğinde ne kadar hafiflediğini hissetmişsindir.
Anlaşılan, büyüme yıllarımız içinde büyükanne ve büyükbabalarımıza çok şey borçluyuz. Onlarla birlikte daha sık olmalıyız.
Peki Neden? İşte o nedenler:
1-) Çocuklar, Büyükanne ve Büyükbabalarını Daha İyi Dinleyici Olarak Görüyor.
Ülkemizde ailelerin konuşulmayan kuralı veya geleneği şudur: Büyükanne ve büyükbabalar esasen “ikincil bir ebeveyn” grubu gibidir.
Özellikle erken ergenlik döneminde, annen ve baban sana, seni pekiyi dinlemiyor veya anlamıyor gibi görünür. Oysa büyükannen ve büyükbaban hemen yanında ve seni dinliyordur. Hatta senin dediklerini tekrarlayarak sana inanılmaz bir eğitimci mesajı veriyordur. Şimdi kendime bakıyorum ve “gerçekten haklısınız” diyorum.
2-) Hayat Dersleri İçin İyi Birer Öğretmenlerdir.
Hayatta en deneyimli kimdir? Açıkçası, yaşlılıkta büyükanne ve büyükbaba yaşadıkları ve gördükleriyle ailenin en tecrübeli insanlarıdır. Kuşak farkına rağmen, torununun düşeceği tuzakları, işleyebileceği yanlışları hemen anlarlar. Buna rağmen, anne ve babanın görev alanına pat diye girmezler. Ara sıra o hayat dersini sana bırakmaları çok doğaldır.
Hatta torunlar, “ölüm hakikatini” de ilkin onlardan öğrenirler.
- Onlarda Sevgiden Başka Bir Şey Bulamazsın.
Değişen arkadaşlar, gelip giden trendler ve hatta kültürel ve politik değişimler; bu şartlar gençleri kolayca bunaltabilir. Endişelenmene gerek yok; şartlar ne olursa olsun, büyükanne ve büyükbaba her zaman olduğu gibi, kalbi sevgiyle, dudakları duayla süslüdür.
- Büyükanne Ve Büyükbabalar Harika Zihinsel Sağlık Güçlendiricileridir.
İsterseniz bilim insanlarına sorun! Büyükanne ve büyükbabanın yanında olmanın ne kadar rahatlatıcı olduğuna inanmıyorsanız, 2016’da yayınlanan bir araştırmaya, büyükanne ve büyükbabanızla yakın olmanın depresyondan muzdarip olma eğilimini azalttığı konulu bu araştırmaya ulaşın ve okuyun.
- Onlar Bizim Ailemizin Hafızası ve Geçmişimizle Olan Bağlantımızdır!
İnsan geçmişini merak eder. Özellikle de çocuklar 10’lu yaşlarda soyunu merak eder. Şu soruları soran çocuklar görüyorum: “Soyumuz kimlerden geliyor?” “Ben doğmadan 30 yıl önce hayat nasıldı?” “Nerede yaşıyordunuz?” “Mesleğin neydi?” gibi daha bir sürü soru; şanslısın ki, hayattaki büyükannen ve büyükbaban muhtemelen tüm bunları cevaplayabilir.
- Gelecekle İlgili Gereksiz Endişelere Son Vermeyi Öğreniriz.
Yaşlanma kaçınılmazdır ve beraberinde kırışıklıklar, grileşen saçlar, düşen dişler ve çok daha fazlası gelir. Arkadaşlar vefat eder. Hiç beklemediğiniz bir anda zor zamanlar geçirebilirsiniz.
Harika olan şey, biraz daha iyi hissetmek için her zaman gülüp küçük şeyleri takdir eden dede ve nineniz varsa, şanslısınız demektir.
- Böyle Bir Mentoru Nereden Bulacaksınız?
İyi bir mentora sahip olmak için en iyi adaylar büyükanne ve büyükbabalarınızdır. Onlar, sizi görmekten her zaman memnun olurlar ve zamanlarının çoğunu sizin rahatınızdan ve takdir edildiğinizden emin olmak için harcarlar. Rol model olarak iki harika insandan, hem de ücretsiz eğitim alıyorsunuz; farkında olun!
- Torunlar da Değişen Çağa Ayak Uydursunlar Diye Dede-Ninelerinin Öğretmeni Olabilir.
Bu maddede işi tersine çevirelim: Torunlar olarak, siz de onlara çok şey öğretebilecek kapasitedesiniz. Büyükbabanın bilgisayarı kullanma konusunda yardıma ihtiyacı yok mu? Ya büyükannen senin desteğin olmadan mutfağa gidemez mi? Belki de sizin gibi genç nesille daha fazla temas halinde olmak istiyor olabilirler. Her ne ise, yardım etmekten hiç çekinmediğinizi biliyorum.
- Her Anın Kıymetini Onlardan Öğreniriz.
Bizden beklendiğinden daha hızlı büyüyoruz. Zaman değerlidir ve aile ile geçirilen zaman daha da değerlidir. Büyükanne ve büyükbabayı görmek size bir gün sizin de büyükanne ve büyükbaba olabileceğinizi hatırlatır. Ayrıca, büyükanne ve büyükbaban ne kadar hızlı büyüdüğünü görmekten vazgeçmeyecektir. Bir araya geldiğinizde anın tadını çıkarın.
- Nokta-i İstinad Olarak Siz, Birbiriniz İçin İyi Bir Terapisiniz.
Büyükanne ve büyükbabalar torunlarıyla birlikte vakit geçirdiklerinde, hem kendileri için, hem torunları için iyi bir terapidir. Depresyonu azaltır, hatta ortadan kaldırır. Rahatlama ve gevşeme sağlar. Nokta-i istinad oldukları için dede ve nine özgüven duygusunu harekete geçirir.
- Onlar İyi Birer Bilgi Kaynağı, Sözlü Birer Tarihtir.
Sizden 50-60 yıl önce insanlar neler giyindiler, neler yiyip içtiler gibi, “zamanının özelliklerini” öğrenmek bakımından dede ve nineleriniz iyi birer bilgi kaynağıdır.
- Büyükanne ve Büyükbabanız Olarak Rollerini Çok Ciddiye Alıyorlar!
ABD gibi bazı ülkelerde “Büyükanne ve Büyükbabalar Derneği” gibi dernekler var. Bu derneklerden ABD kaynaklı bir araştırmaya göre, anne ve babaların %72’sinin büyükanne ve büyükbaba olmanın tadını çıkartmak hayatlarının “en önemli ve tatmin edici” bir aşaması olacağına dair inanç ve beklentileridir.
O halde torunlarımız şanslı gözüküyor.
Bu makaleyi arkadaşlarınızla ve ailenizle paylaşın; daha da önemlisi büyükanne ve büyükbabanızı aramayı unutmayın!
Şu Peygamber hadisini baş tacı yapmanın zamanıdır:
“Yaşından dolayı bir yaşlıya hürmet eden gence, Allah da onun yaşlılığında hürmet edecek kimseleri nasip eder” (Tirmizi, Birr,71)
Araştırmacı Yazar – Sergen Sazak/ www.yeniegitimdergisi.com