Teknoloji Bağımlılığı – İsmail Akbıyık yazdı.
İnsan türü asırlarca uğraştı, didindi, çabaladı ve sonuçta içinde rahat yaşayacağı(!) bir kafes icat etti. Bu kafes, tahmin ettiğiniz gibi teknoloji kafesinden başka bir şey değildi. Kendi kafesinin “farkına vardığında” ise özgürlüğünü kaybettiğini ve mutlaka bu kafesten kurtulması gerektiğine karar verdi. Hem icat edip hem şikayetçi olmak da tam bir ironi, değil mi? Hani eski şarkılarda vardı; “Kendim ettim kendim buldum” derler ya, içinde bulunduğumuz durum şu anda tam bir “teknoloji girdabı” dır.
İnsanlığın, özellikle yeni kuşakların, ki, App Nesli de deniliyor, tam da bir teknolojik girdapta can çekiştiklerini görünce bu “tatlı acıya” dayanmanın ne denli zor olduğunu anlamak mümkün.
Teknoloji Nimetinden Teknoloji Girdabına Göç
Teknoloji Bağımlılığı – 100 yıllık döngüde, 5000 yıllık tarihin birikiminden daha fazlası sağlandı. Elbette hayatı kolaylaştıran, insanca yaşamaya vasıta edinilen teknoloji dendiğinde; insan hayatını kolaylaştıran ve insanlara hizmet eden ürünler ifade edilmektedir. Bu insan tabiatında var edilmiş, insani otantik duyguların başında geliyordu.
Yirmi birinci yüzyıla gelindiğinde teknoloji hayal edilenlerin ötesinde gelişmeler sergilemiş ve artık insanların yapabileceği çoğu şeyi kendisinin dizayn ettiği ve ürettiği robotik araçlar tarafından yapılmaya başlanmıştır.
Bu durum ilk zamanlar insana mutluluk vermiş, isabetli bir karar olduğu düşüncesi doğmuş, ilerleyen süreçlerde ise insan kendi yerini alan robotlar ve teknolojik harikalar olan bu ürünleri kendine rakip görmüştür.
Çalışma hayatında ki bu teknolojik gelişmeler bir zamanlar üretim için vazgeçilmez olan insan gücünü sorgulamaya başlamış; artık insanın yerini, ürettiği teknolojik araçlar almış, insanlık için tehlike çanları da o anda çalmaya başlamıştır.
İşte teknolojik girdabın başladığı nokta tam da burasıydı.
Teknoloji Bağımlılığı – Dünya nüfusu artarken daha az zamanda daha çok ürünü üretme planı devreye sokulurken, teknolojiyi bu amacı için olmazsa olmaz diye planlarken, bir anda işgücü istihdamında problemler ortaya çıkmış, işsizlik gibi insan yaşamını tehdit eden bir olgu oluşmuştur.
Milyonlarca insanın ölümüne sebep olan savaşların baş aktörleri ne yazık ki teknolojinin ürünleriydi. Tıpkı hayra da şerre de kullanılacak araçlardı. İlk akla gelen öldürme araçları olarak tanklar, tüfekler, etkisi ve izleri hiç silinmeyecek olan atom bombaları, teknolojiyi elinde bulunduran ülkelerin güç savaşları uğruna harcadıkları insanlar, bunun dışında cep telefonu ve bilgisayar gibi teknolojik araç gereçlerin yaymış olduğu radyasyon sonucu oluşan kanser gibi yaygın hastalıklar bir başka boyutu işaret ediyordu. Daha da vahimi başka bağımlılıkların başını çeken sosyal medya gibi bir akımın insanların en önemli hazinesi olan sağlıklarını ve zamanlarını tüketmesi gibi problemeler akla ilk gelenlerdi.
Bizde Teknoloji Sevgisi Bir Başka!
Teknoloji Bağımlılığı – Biz toplum olarak teknolojiyi geç bulsak da hemen buna adapte olan ve onu en çok kullanan veya sahiplenen bir yapıya sahibiz. Bunun topluma yararları olsa da, olumsuzlukları ve hatta zararları faydasından daha çok yansımaktadır.
Bir araştırma şirketi yedi yüz elli kişinin katılımı ile 2017 yılında yaptığı araştırmada; “Çocuklar teknoloji kullanmaya ne zaman başlamalı?” diye sorduğunda, her on kişiden yedisi, okulların teknoloji kullanımına ilişkin yeterli eğitimi vermediği, teknoloji eğitiminin yetersiz olduğu şeklinde cevaplamışlardır.
Teknoloji Bir Kağıt Mendil midir?
Teknolojinin geleceğimizi belirlediği günümüzde, Türkiye’nin teknolojiye ve teknolojik eğitime bakışında kimi zaman iyimser kimi zamanda kötümser bakış açılarının hakim olduğu görülmektedir. Verilen devlet desteklerinin, teknolojik yatırımlarının desteklenmesi dünya genelinde teknolojiye katkılarımızı artırdığımız bakış açısını kuvvetlendiriyor olsa da okullarda teknolojik değişimin sahaya yansıması ve hızlanması en önemli beklentiyi oluşturmaktadır.
Sosyalleşmede Merkezi Olan Aile, Etkisini Kaybediyor
Teknoloji Bağımlılığı – Şu anda ebeveynlerin, çocuklarının zamanlarının çoğunu internet ve bilgisayarla geçirdiklerini kendileri ile sohbet etmediklerini, birebir vakit geçiremedikleri şeklinde yakınmaların, teknolojinin insanların hayatlarının belirleyicisi olduğuna önemli bir göstergedir.
Çoğu anne baba eskiden olduğu gibi çocukları ile gezmek, büyüklerini ziyaret etmek, bayramlaşmak gibi değerleri yaşatmak isterken çocuk ve gençlerin bu değerlerin yerini sanal ortamda görüşme, oyun oynama, meraklarını giderici sitelerde sörf yapma gibi yollara gitmektedirler.
Dijital Yerliler, Dijital Ürünleri Tüketen, Dijital Tüketiciler Toplumu Oluyor
Buna, özellikle “dijital yerli” olarak adlandırılan 25 yaş altı genç kuşağın, yeni bir kültürle şekillenen ve dijital tüketici ve dijital müşteri kitlesinin oluşturduğu eko sistemine uyum sağladıkları görülmektedir (Kaynak: Yazıcı, Ö; Teknolojimi mi, insan mı?).
Dijital tüketicinin bu gerçekliğine uygun biçimde üretim sürecini, insan kaynakları politikasını, iş aidiyetini kurmak, geliştirmek zorundasınız. Çalışanlar artık sizin teknik anlamda bir aracınızdır.
Nur Topu Gibi Sorunumuz Oldu; Teknoloji Bağımlılığı
Bu süreç içerisinde teknoloji bağımlılığı denen bir sorun ortaya çıkmış bu belki de insanın bu yüz yıldaki en büyük imtihanı haline gelmiştir. Teknoloji bağımlısı kişiler aslında bunu sorun olarak görmemekte, yaşamlarının olağan bir süreci kabul etmektedirler.
Teknoloji bağımlısı olan bireyler bu sorunu aslinda kabul etmeliler ve bu sorunla alakalı yardım talebinde bulunmalıdırlar. Bunu aile bireyleri ile yakın dostları ile paylaşmalı ve onların desteklerini almalıdırlar (Yeşilay).
Burada teknoloji bağımlılığının belirtilerini şu şekilde sıralayabiliriz:
1-“Yalnizca bir dakika” diyerek, saatler harcamak
2-Çevresindekilere ekran karşısında geçirilen süreler için yalan söylemek
3-Uzun süre bilgisayar kullanımından dolayı “fiziksel sorunların” ortaya çıkması
4-“Anonim bir kişiliğe bürünme” eğilimi
5-Billgisayar ve cep telefonundan ayrı kaldığında gergin ve boşluktaymış gibi hissetmek
6-İnternette daha çok zaman geçirmek için randevularını geciktirme veya iptal etme, sözünde durmama, gibi davranışlar sergilemek sayılabilir.
Teknoloji bağımlılığının neden olduğu sorunlar:
1-Gözlerde yanma
2-Boyun kaslarında sertleşme ve ağrı
3-Beden duruşunda bozukluk
4-Elde uyuşukluk
5-Halsizlik
Sosyal Alanda Şikâyetler:
1-Akademik başarıda düşüş
2-Kisisel aile ve okul sorunları
3-Zaman yönetiminde başarısızlık
4-Uyku bozukluğu
5-Yemek yememe
6-Aktivitelerde azalma
Bağımlılığı Kontrol Altına Alma Yöntemleri:
1-Günlük internete girme saatlerinin değiştirilmesi
2-Haftalık internet kullanım çizelgeleri hazırlanıp uygulamasının sağlanması
3-Destek grubu ya da aile terapisini hayata geçirmek
4-Yapılmasını isteyip de fırsat bulunmayan faaliyetlerin deftere kaydedilip, İnternet kullanmak için yoğun istek duyulduğunda yazılanların yapılması için harekete geçilmesi
Sonuç: Disiplin Sağlamak İçin Bazı Önerilerimiz
Teknoloji Bağımlılığı – Çocuklarda ve ergenlerde bağımlılığı önlemek için neler yapılabilir, somut birkaç öneri ile yazımızı sonlandıralım:
İki yaşından küçük çocukların;
- İnternet, TV, bilgisayarla karşılaşması uygun olmayıp, okulöncesi yaş grubu için günde 30 dakikayı geçmeyecek şekilde internet kullanımı denetim altında yapılabilir.
- İlköğretimin ilk dört yılında oyun ve eğlence için 45 dakika;
- İlköğretimin sonraki 4 yılında hafta sonu esnek olunacak şekilde günde bir saat kullanım uygun olup,
- Lise yıllarında ise günlük iki saat yeterli olacaktır.
Tek şart, aldığınız kararı uygulayın, taviz vermeyin ve kararlarınızın fikri alt yapısını çocukta akıllıca işleyin.
Yeni yazımızda buluşmak üzere…
İsmail Akbıyık – Eğitimci – Psikolojik Danışman ve Rehberlik Uzmanı