Ölçme ve Değerlendirme Uzmanı Duran Çelik’in yazısı.
İlim, İlim Bilmektir.
İlim Kendin Bilmektir.
Sen Kendini Bilmezsin.
Bu Nice okumaktır.
Sırat-ı müstakim üzere müjdesi olan her imân sahibi, daima doğruyu, iyiyi, güzel ahlâkı ve adaletli olmayı öğütler.
Peygamberimiz Hz Muhammed (S.A.V):
“Güneş’i sağ elime, Ay’ı da sol elime verseler, ben yine bu dinden, bu tebliğden vazgeçmem. Ya Allah, bu dini hâkim kılar, yahut ben bu uğurda canımı veririm.”
Ne güzel ibret, ne hoş bir öğüt!
Ölçmek Kutsal mıdır?
“Ölçmeden bilemezsin, bilmediğin şeye değer biçemezsin, değerini bilmediğin bir şeyi yönetemez ancak idare edersin.”
“Ölçme ve Değerlendirme” eğitimsel ve psiko-sosyal yapıların ölçülmesine modellik eden kaynağını psikoloji, sosyoloji ve felsefeden alan bir bilim dalıdır.
Hepimiz her fırsatta, her ortamda, ballandıra ballandıra ölçmenin önemini anlata anlata bitiremeyiz. Sıra kendi kurumlarımızda MEB veya özel okullarımızda Ölçme ve Değerlendirme ilminin uygulamalarına gelince hep bir bahane ile bu alana gönül veren insanların hevesini arzusunu tutkusunu söndürürüz ya; işte sözüm o ölçme cahili resmi ve özel kurum yöneticilerinedir!
Ölme ve Değerlendirme İlminin Tarihçesine Kısa Bir Bakış
Bazı kitaplar, eski Çin de tanımlı mesleki göreve uygun insanı seçme uygulamalarını, Binet’in IQ kuramlarını veya J. Mac Cattell’in “testlerin babası” uygulamalarını sayarlar.
Çoğu da Sir Francis Galton’un laboratuvar deneyimlerini ve “Londra’nın güzel kadınlarının sıklıkla geçtikleri cadde ve saati belirleyen istatistiklerini” en eski ölçme çalışmaları olarak sayarlar.
Ben Farklı Düşünüyorum
Ölçme ve değerlendirmenin temel ilkeleri, “Geçerlik”, Güvenirlik” ve “Objektif olma hali” gibi temel kuramlara, Allah’ın tüm insanlara müjdelediği kutsal kitaplardaki evrenin yaratılış hikayesinin konu edildiği “Secde” ayetlerinde rastlamak mümkündür.
“Yer ve gök boş, bir ateş topu halindeyken, göğü ve yeri, yer ve gök arasındakileri, gece ile gündüzü ışık ve karanlığı, cansız ve canlı tüm varlıkları bir “düzen” ve “uyum ile O yarattı.”, “Görmüyor musunuz; Allah, yedi göğü birbirleriyle bir uyum (mutabakat) içinde yaratmıştır?” Secde, 32/4
7. günün sonunda eserine bakarak “Çok Güzel Uydu” dedi. Bu cümle Allah’ın 99 İsminin müsemmadaki yaratıcılığı, düzeni, uyumu ve güzel olma halini ifade etmektedir.
Öğretmenlik Meslek Yasası Ne Kadar Âdil?
Öğretmenlik mesleği diğer tüm mesleklerden farklı bir anlam ve önem içerir. Bir meslek yasası ile bu hakkın teslimini değerli buluyorum. Ancak Öğretmenlere bu hak test sınavı ile değil, keşke çok iyi ölçme temelli “10 yıllık, 20 yıllık bir Portfolyo değerlendirme” sistemi kurularak verilse daha âdil olmaz mı? Seçmeli yanıtlı sorularla sadece eşit sınav yapılmış oluyor; oysa bu âdil midir?
Tıpkı Liselere Yerleştirme Sınavları gibi…
Öğretmenin Ölçme ve Değerlendirme alanında akademik çalışma yapması, adanmışlık derecesinde bir inanç ile eğitim alması, hak, adalet ve ahlâk üzere bir gelecek inşası için oldukça değerli bir kazanımdır.
Neden Böylesi Bir “İroni” İle Mesaj Verme İhtiyacı Duydum?
Haftaya, 5 Haziran da bir milyon 200 binden fazla ortaokul 8. Sınıf Öğrencimiz “Neyi Ölçtüğü” bilinmeyen bir sınavda, ne anlam ifade ettiği bilinmeyen puan üstünlüğüne göre, neyi ölçtüğü belirsiz bir sınav ile, gerek öğretmen, gerek program, gerekse okul nitelikleri birbirinden çok da farklı olmayan okullara(!) girmeye çalışacaklar.
90 soruluk, 100 dakikalık bu sınav ile öğrenciyi değerlendiren optik okuyucunun objektifliğine güveniyoruz ve “herkes için aynı koşullarda “Eşit” sınav yaptık diye övünüyoruz.
Tablo: 2022 Liselere Giriş Sınav Kapsamı
45 yıldır aktif olarak eğitimin her aşamasında çalışan biri olarak diyorum ki;
- Öğrencileri çok küçük yaşlardan, yine dershanelere özel derslere yönlendiren,
- Hazır verilen yanıtlar içinde gizli doğru yanıtı; en hızlı, en kurnaz, en kıvrak bulanın en başarılı sayıldığı,
- Fillerin ağaç tepelerine tırmanmayı dershanelerde öğrendiği, sincapların ise ağaç diplerinde yeteneklerini kullanmadığı ,
- Optik okuyucunun objektifliğine dayalı “90 soruluk, 100 dakikalık bu sınav ile öğrenciyi değerlendiren bir sınav yerine:
Öğretmenlerin sübjektif (!) değerlendirmelerinin aritmetik ortalamasını OPTİK okuyucunun objektifliğine tercih edenlerdenim galiba…
En az 8 yıl boyunca öğrencisini biçimlendirici(formative) ve teşhis amaçlı (diagnostic) yaklaşık 1300 ölçme aracı ile sözlü, performans, proje, etkinlik, uygulama vb. (Sahi 8 yıl da toplam kaç defa sınav oluyor bu çocuklar?) ile gözlemleyen ölçen, değerlendiren eli öpülesi öğretmenlerin kararlarının aritmetik ortalamasını daha âdil, daha geçerli, çok daha güvenilir buluyorum.
Bu İlahî Mesleğe Gereken Önemi ve Değeri Veriniz!
Bir Sitem ve Bir Teklif
Sayın Milli Eğitim Bakanımız:
#MEB 81 ilde ÖDM’ ler kurdu. Bu çok değerli bir projedir; ancak hangi ölçme ve değerlendirme uzmanlarınızı istihdam edeceksiniz? Kaç tane ölçme ve değerlendirme uzmanınız var? Özel okullarda sınav test kitapçıklarını ve cevap kağıtlarını dağıtıp sınavı yapan, kağıtları derdest edip optikten okutup çocuklara başarı kaftanı biçen öğretmenler sadece bir organizatördür. Bu değerli öğretmenlerimiz “Ölçme ve değerlendirme uzamanı” değildir.
Sakın ha, okullarda adı güya “Kazanım Testleri” denilen ve müfredatta hangi beceriyi (konuyu değil!) ölçtüğü belirsiz testler ile okullarda başarıyı ölçmeye kalkmayınız!
Lütfen; yayıncıların ticari amaçlı olup, becerilerle uyumsuz ama ucuz test kitaplarının uyduruk çoktan seçmeli sorularından oluşan bu kitapçıkları kullanmak yerine, size önerim şudur:
1992’de kurulup 2012 yılında kapatılan EARGED’de “Eğitimi Geliştirme Projesi” kapsamında kurulan Eğitimi İzleme Sistemi (Sonraları Öğrenci Başarılarını Belirleme Sınavı-ÖBBS) çoktan seçmeli ve açık uçlu soruları yeterlilik ölçme düzeyinde, bu değerlendirmeyi yapmıştık. O çalışmalar uzun yıllar PISA – TIMSS sınavlarının temellerini oluşturmuştur. Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğü de bu sistemi başlangıçta ABİDE adıyla uygulamış; ancak devamını getirememiştir. (Bakınız: MEB-EARGED- Ölçme ve Değerlendirme Raporları )
Eğitimin temel işlevi olması gereken, evrensel ölçekte beceri, tutum, değer ve davranış kazandırmayı sistemin odağına almadan, değersiz, anlamsız, içi boş test sorularıyla yapılan, seçme, eleme ve yerleştirme mantığı ile kurgulanmış sınav sistemi terkedilmeli, yerine EARGED tarzında, Bakanlığın bir mutfağı olarak, icra birimlerine hizmet sunan akademik bu kurum yeniden canlandırılmalıdır.
Asıl ölçme ve değerlendirme süreçleri okul ve öğretmenin niteliği o zaman anlam kazanır.
Saygılarımla…
Duran Çelik/ Ölçme ve Değerlendirme Uzmanı/www.yeniegitimdergisi.com
İlgili yazılar :