Dr. İsmail Akbıyık yazdı: Her Başarılı Esnafın Arkasında Bir Gizli Kahraman Hanım Vardır.
Ticaret; inancımız ve geleneğimizde tavsiye edilen, yapılması önerilen ve rızkın onda dokuzunu kapsadığı vurgulanarak önemi perçinleştirilen bir meslek alanıdır.
Peygamber mesleği: Ticaret
Peygamber mesleği olarak da gördüğümüz ve helal kazancın, alın terinin sonucu elde edilen rızkın en fazla olduğu meslektir esnaflık.
Ahilik kardeşliktir.
Günümüz esnaf odalarına benzer bir işlevi olan ahilik teşkilatı iyi ahlakın, doğruluğun, kardeşliğin, yardımseverliğin, kısacası bütün güzel meziyetlerin birleştiği bir sosyal gruptur.
Esnaflıkta ahilik önemli bir tarihi ve kültürel gerçekliktir. Ahi esnafa ahi baba da dendiği tarihi belgelerde görülmektedir.
Bir Kadın Örgütü “Baciyan-ı Rum”
Ahilik dediğimiz esnaf örgütlenmesinde erkekler kadar onların eşleri de ayrı ve özel bir öneme haizdi. Bunlara “Baciyan-ı Rum” da denmekteydi. Dünyada ahilikle birlikte kadın örgütlenmesinin ilk örneğini oluşturan Baciyân-i Rum sadece mesleki teşkilat değil, aynı zamanda siyasi faaliyetlerinde yürütüldüğü bir kadın örgütlenmesinin adıydı. Kadınların kurduğu bir sosyal kültürel ticari ve siyasi örgüt olan Baciyân-i Rum ahilik teşkilatlarından ayrı düşünülemez.
Sonuç olarak “Baciyan-ı Rum” örgütü ahilik teşkilatının bir nevi kadınlar koludur. Günümüzde esnaf odaları bir nevi bu teşkilatların uzantısı gibidir. Bunların arkasında güçlü ancak ön plana çıkmamış şimdiye kadarda çok göz önüne gelmemiş esnaf eşleri vardır.
ESDER (Esnaf ve Sanatkarlar Derneği) çalışmaları
05 Şubat 2023 tarihinde ESDER (Esnaf ve Sanatkarlar Derneği) Başkanlığı tarafından bir proje kapsamında esnaf eşleri sempozyumu düzenlendi. https://www.youtube.com/watch?v=fuFNhPxkcXY
Burada ülkemizin büyük küçük yaklaşık iki milyon esnafımız bulunmaktadır. Burada görülmeyen iki milyon da esnaf eşi yer almaktadır.
Bunların hepsi birer gizli kahraman; gecesini gündüzünü esirgemeyen esnaf hanımlarının ön plana çıkartılması hedeflenmiştir. Dini için vatanı için milleti için çoluk çocuğu için fedakârlık yapanlara biz kahraman diyoruz.
Burada fedakârlık yapan hanımefendiler ve çocuklar esnaf hayatının zorluklarını ifade etmeye çalıştılar. Örneğin bir esnaf çocuğu şöyle demişti: “Ben esnaf çocuğuyum, babam uzun yola gider hafta sonları gelirdi. Evin her şeyi annemdi. Evin annesi babası o idi.”
Çoğu ailelerde de böyledir. Özellikle küçük esnaflar erken saatlerde evden çıkar, gece geç saatlerde evine gelir. Onun için büyük fedakârlıklar gösteren esnaf hanımlarının cumartesisi pazarı, düğünü bayramı olmaz. Böyle toplumsal hayatta sürekli fedakârlıklar yapar ve eşlerinin yerini alır evde.
Esnaf eşi olmak zor zanaattır.
Bununla birlikte eşinin dükkânına gider ona yardımcı olur. Esnaf eşleri çilekeş, fedakâr, her şeyi göze alan kahramanlardır. Gecesini gündüzünü esirgemeyen bu esnaf hanımların toplumdaki yerleri , statüleri önemi de buna orantılı vurgulanmalıdır.
Esnaf eşleri hem “kahraman”, hem de “kehriman” dır. Esnaf eşleri şu ana kadar çok bahsi geçmemiş bireylerdir. Esnaf eşlerine büyük görevler düşmektedir. Gün içinde planlanan işlerin aksadığı, bu yoğunluğa rağmen çokça para kazanamayan gruptur.
Evin diğer direği esnaf eşleridir.
Esnaf eşleri evin her şeyidir. Alışveriş, çocukların eğitimi, aile yakınları ile ilişkiler bunları hep çilekeş esnaf eşleri yapar. Esnaf orta sınıf temsilcisidir. Esnaf esleri de bu orta sınıfın taşıyıcı sütunlarıdır. Görünmez kahramanlarıdır. Sıkıntıları dert etmez ya da içine atar, eşinin yanında her daim dik durur. Onlar “kahraman” ve “kehrimanlar” dır (Canatan, Ayşe Ankara ;2023). Esnaf eşlerinin çocukları, vatanı, milleti, ailesi her şeyidir. Sosyal hayatta büyük rol üstlenmişlerdir. (Turan, Fatma; Ankara;2023).
Ülkenin bir zamanlar güçlü orta sınıfını oluşturan esnaflar ve onların destekçisi eşlerini yeniden güçlendirmek toplumsal barış açısından önem arz etmektedir.
Yeni bir yazımızda buluşmak dileğiyle, hoşça ve sağlıkla kalın.
Dr. İsmail AKBIYIK
Kaynakça
CANATAN, Ayşe; Esnaf Eşleri Sempozyumu Bildirileri, 1-2 Ankara; 2023.
TURAN, Fatma. Esnaf Eşleri Sempozyumu, 1-3 Ankara ;2023.