Eğitim ve Kültür – Kültür ve kültürel etki, bir örtük öğrenme biçimi olarak, eğitim ve öğretim sürecinde önemli etkileri olan bir sosyolojik baskı faktörüdür.
Kültür Nedir?
Kültürü, çok çeşitli şekilde tanımlanmakla birlikte; geçmişten getirilmiş ve şu anda karar almamızı etkileyen değerler ve inançlar bütünü olarak görebiliriz.
Ya da tarihsel ve toplumsal gelişme süreci içinde üretilen her türlü değerlerle, bunları kullanmada, sonraki kuşaklara iletmede kullanılan, insanın doğal ve toplumsal çevresine egemenliğinin ölçüsünü gösteren araçların tümüne kültür denir.
Bir toplumun şekillenmesinde kültür çok önemli bir rol oynar; bireyler kültürel etkilenmeler sonucunda verecekleri kararlarla şekillenir, bir olay ya da duruma karşı algılamanın temelini oluşturur.
Kültür, Eğitim Üzerinde Neden Görünmez Bir Belirleyicidir?
Kültür, eğitim ve eğitim ortamlarında çok yönlü etkiler bırakır. Eğitimle kültür birbirlerini destekleyen arkadaşlar gibidirler. Her ikisi de birbirlerini yaşatır.
Kültürün devam edebilmesi ona göre ayarlanmış ve kültürel etkiyi göz önünde bulunduran eğitim sistemleri ile vücut bulur, canlanır.
Kültür, eğitimi şekillendirmek ister; kendisinin o toplumda var olmasının ona bağlı olduğunu bilir; onu da kültürel etki yolu ile empoze eder. Kültür bir anda oluşmuş değerlerimiz ya da inançlarımız değildir; derin kaynakları vardır.
Eğitim ve Kültür – Kültür en çok inanç sistemimizden beslenir ve inançlarımız, değerlerimiz kültürü şekillendirir. Toplumların inanç sistemleri kültürel olarak da yansıtılır bunun doğal sonucu olarak da eğitim ve eğitim ortamlarını etkiler, eğitim içerikleri dediğimiz müfredatlarında ona göre temellenir.
Topluma yeni katılan her üye toplumun kültürünü eğitim yolu ile öğrenir. Kültür toplumun bireylerine eğitim yolu ile aktarılır. Buna örtük öğrenme diyoruz.
Eğitim de hedefleri doğrultusunda ilerlerken kültürel imkanlardan yararlanır. Eğitim kültürel değerlerin izlerini taşır. Eğitim, kültüre göre değişmeye daha az direnç gösterir, yani gerektiği durumlarda eğitimde değişiklikler meydana gelebilir. Kültür, eğitime nazaran değişimlere daha kapalıdır; çünkü geçmişten günümüze gelen değerler eğitim yolu ile aktarılır.
Kültürler arasındaki bu denli farklılık toplumların karakterlerine de yansımaktadır.
Batı kültürüne sahip bireyler daha çok sorgulayıp bir şeyleri irdelerken, Asya kültüründe, davranışlarda içine kapanıklık gözlemlenebilmektedir.
Okulda Farklı Kültürden Öğrenciler Varsa Ne Yapacaksınız?
Eğitim ve Kültür – Aynı sınıfta hem batı kültürüne hem de Asya kültürüne sahip öğrencilerin olduğunu varsayarsak bir öğretmenin hepsine yaklaşımının farklı olması gerektiğini ve kültürel farklılıkların öğretim yöntemin dede ne denli fark oluşturacağını anlayabiliriz aynı zamanda öğretimde kullanılan materyallerin de kültürel etkisini gözlemlemek mümkündür. Örneğin İngilizce öğreniminde kullanılan materyaller dilin öğrenimini kolaylaştırabilir de, zorlaştırabilir de (Kültür ve sanat, Blog;2020). Çünkü kültür farkı, kültürün bir taşıyıcısı olan dil eğitiminde/öğretiminde kendini daha fazla gösterir.
Kültür, tarihle iç içedir. Tarihi bilemden kültürü anlamak mümkün olmadığı gibi, kültürsüz bir eğitim sisteminden ancak başıbozuk, serseri ve zararlı inanlar yetişir.
Bu ülkede eğitim politikaları, bir zamanlar, geçmişini bilmeyen, kültürünü önemsemeyen sözde aydınların ortaya koyduğu sözde düşüncelerle lekelendi. Kültürümüzün em önemli sorumluluk alanı olan hamiyet duygusu körelmiş insanlar yetiştirildi. Yeni bir “ulus” oluşturacağız diye tarihi ve kültürü yok sayıldı. Sonuç ne oldu? Kültürü ve inancıyla mayalanmış bir milletin manevi damarlarındaki inanç ve kültürden oluşan kanı boşaltırsan yeni yetme nesiller ya anarşist ya sorumsuz, ya cahil, ya eyyamcı olacaktı; öyle de oldu.
İlk başta bahsettiğimiz gibi her ülkenin değişik dinamikleri vardır öncelikle bu dinamikleri öğrenmeliyiz. Geçmişte ortaya konan düşüncelerin eksilerini ve artılarını yorumlayabilmeliyiz. Bu şekilde eğitimimizi şekillendirip geleceğinin bilim ışığında yön vermeliyiz (Dargın, E. Eğitim ve kültür ilişkisi; 2020).
Sonuç: Yapmamız Gerekenler…
Eğitim ve Kültür – Okulda farklı kültürlere göre nasıl davranılması gerektiğine dair eğitim programları da yapılmalıdır. ABD’de lise ve üniversite düzeyinde “Multicultural Education” adıyla dersler bulunmakta, farklı kültürler bu derslerde bir arada kendilerini tanıtmakta ve kültür alışverişinde bulunmaktadırlar.
Türkiye olarak biz de eğitim sistemimizi kültürel kodlarına göre şekillendirip, müfredatımızı kültürün doğru aktarılmasını kolaylaştıracak şekilde yapılandırıp ona göre içerikleri oluşturmalıyız. Buna “Bilişme” diyelim. “Gelin tanış olalım.” diyen Yunus’u dinleyelim. Sevme ve sayma tanıdıklar arasında olur. Yabancılaşma, yabancılaştırmanın veya ötekileştirmenin sonu vahimdir.
Kültürün eğitimle, eğitimin de kültürle bu kadar iç içe olduğu bir yapı göz ardı edilmeden iyi analiz edilmeli ona göre müfredatımızı ve sistemimizi yapılandırmalıyız.
Yeni bir yazımızda buluşmak dileğiyle…
Yazar – İsmail AKBIYIK/Eğitimci/ www.yeniegitimdergisi.com