Eğitim Liderliği – İş dünyasının uzun tarihinde, daha önce, rekabet avantajları sağlamak için, insan kaynaklarına hiç bu kadar çok güvenilmemişti. Piyasa şartları ve ekonomik iniş çıkışlar ne olursa olsun, işyerleri, şimdi, başarılı çalışanlarını elde tutmak için olağanüstü gayret göstermek zorundalar.
Bu gayretin birinci sorumlusu ise patron, genel müdür, İK müdürü vb. Eğitimde ise özel okullarda Patron, Genel Müdür ve okulların müdürleridir. Devlet okullarında ise il ve ilçe milli eğitim müdürleri, okul müdürleri, zümre başkanları gibi yönetsel pozisyondaki eğitimcilerdir.
“Bir okul, müdürü kadar okuldur!”
Liderlik özelliği olan çok okul müdürü gördüm. Umarım akıbetleri iyi olmuştur. Onlar öğretmenlere değil, eğitim-öğretim sürecine liderlik yapıyorlardı. İnsanların şahıslarına değil niteliklerine katkıda bulunuyorlardı. Okullarını sürekli öğrenen organizasyon şekline çevirmiş çok sayıda devlet okulu müdürü gördüm.
Ancak, devlet okullarındaki yöneticilerin liderlik özelliği yoksa, okuluna kim gelmiş, kim gitmiş, hangi nitelikte öğretmenmiş vb. gibi arayışları ne yazık ki çok nadirattan. Okul müdürlerinin en büyük arzusu “Aman problem çıkmasın!” kaygısını karşılamaktır.
1 Mayıs “Okul Müdürleri Günü” olan ABD’de okul müdürlerinin mottosu bir söz vardı:
“Liderliği öğren, öğrenmeye liderlik yap!”
Basında yayınlanmış bir MEB’den bir genel müdürün şu veciz ifadesini çok beğenmiştim:
“Bir okul, müdürü kadar okuldur!”
Yetenek Odaklı Okul Müdürleri
Eğitim Liderliği – Oysa lider ruhlu okul müdürleri okulundaki rutin eğitim sürecini etkili yönettikleri için, rutin eğitim-öğretim sürecinin dışında, farklı proje çalışmalarına, farklı yarışmalara, sanat ve spor alanlarında başarılara, STEM tarzı çalışmalara gözlerini dikmişlerdir ve buna göre ellerindeki potansiyeli değerlendirirler.
Kısacası, okul müdürleri ve diğer yöneticileri (Müdür yardımcıları, zümre başkanları vb.) “yetenek odaklı” yönetici olmak zorundadırlar.
Okul müdürleri veya okul liderleri, okulda varsa böyle bir kültürü devam ettirmek, yoksa kurmak sorumluluğu taşımalı. Okulun kültürüne, misyonuna ve değerlerine uyan harika insanları kendilerine çekerler zaten.
Ayrıca, seçtikleri kişilerin pozisyonda başarılı olmak için gereken liderlik özelliklerine, yetkinliklerine, becerilerine ve kişisel özelliklerine sahip olmalarını sağlarlar. Seçtiği takım arkadaşlarıyla uzun yıllar farklı başarılara imza atarlar.
Eğitim Liderlerine İhtiyaç Çok
Aşağıda üretken, takım çalışması bilinci olan, mevcut durumla yetinmeyen, hatta kabına sığmayan öğretmenlerinizi korumanız için siz okul liderlerine üç temel unsur verilmektedir.
1- Öğrenmeyi ve Büyümeyi Destekleyin
Eğitim Liderliği – Yetenek odaklı yöneticiler, öğretmenlerinin yeteneklerini sürekli olarak büyütmenin ve geliştirmenin yollarını ararlar.
Birden fazla kariyer seçeneği belirlemelerine, yatay ve dikey hareket etme fırsatlarını belirlemelerine yardımcı olurlar.
Öğrenmeyi zenginleştirmenin ve canlandırmanın yollarını ararlar.
Öğretmenlerin dersini ve ders dışındaki etkinlikleri iyi yapmak için harcadıkları zamanı artırmak için her türlü çabayı gösterirler.
Yetenek odaklı okul liderleri, etkili koçlar için gerekli olan davranışları modelleyerek, örnek olarak liderlik ederler.
Öğretmenleri her gün cesaretlendirir ve beslerler. Bilgeliklerini ve uzmanlıklarını açıkça aktarırlar.
Bireysel yetenek ve performansın organizasyon kabiliyetini ve başarısını sağladığını anlarlar. Öğretmenlerin kendilerini değerli ve önemli hissettikleri için onlarla kalırlar.
2- Sadakati Teşvik Edin
Eğitim Liderliği – Birçok kaynaktan yapılan araştırmalar, iş-yaşam memnuniyetinin çoğunun, öğretmenlerin yöneticilerle olan ilişkileri tarafından belirlendiğini bildirmektedir. O halde okul liderinin tarzının öğretmenin okuluna olan sadakatini olumlu anlamda etkilediği mantıklıdır.
Öyleyse, sadakati besleyen stilin bileşenleri nelerdir?
Yetenek odaklı liderler, geri bildirim sağlarlar ve doğruyu söylerler.
Baştan söyleyelim; politik dil kullanmazlar. Hem nalına hem mıhına vurmazlar. Verilmesi gereken -konusu ne olursa olsun- geri bildirimi verirler. Geri bildirim mesajları belirli davranış gözlemlerine yöneliktir ve sürekli öğrenmeyi ve gelişmeyi amaçlamaktadır. Geri bildirimleri net ve dokunaklı bir şekilde sunarlar. Çalışanlarını lider olarak performansları hakkında geri bildirim vermeye ve kendi performanslarını iyileştirmeye teşvik ederler.
Özellikle öğrenci başarısına ilişkin olarak sınavlardan sonra başarılı öğretmenleri tegbrik etmek yanında, sınıfı dağılmış ve dökülmüş öğretmenle durumu analiz edip çözüm üretmeye çalışırlar.
Yani, sizin anlayacağınız okul müdürleri biraz akademik dünyaya yakında olmalılar. Bırakın masaya veya sandalyeye veya binaya müdürlük yapmayı! Müdürlüğü öğrencilerin başarılarının izlenmesinde, çözüm üretmek ve gerekli önlemler almak için öğretmenle işbirliği yapmakta kullanın.
Etkili liderler çeşitliliğe değer verir.
Yalnızca cinsiyet değil, aynı zamanda düşünce, deneyim, tutum ve bakış açısına da değer veren kapsayıcı kültür ortamı oluşturur.
Herkesin ekibe ve okula değerli bir katkı yapabileceğini anlar. İyi bir dinleyici olurlar ve insanların bazen sorunlarını çözmek ve en iyi cevabı almak için bir şeyleri derinlemesine konuşması gerektiğini bilirler.
Okul liderleri yeniliği teşvik ederler.
Lider olmanın getirdiği riskleri anlarlar ve çalışanlarını isteyerek desteklerler. Gerektiğinde kutunun dışına çıkarlar, ancak her zaman etik ve profesyonel bir şekilde iş yaparlar.
3- Okulda Öğrenme ve Çalışma Kültürü Oluşturun
Eğitim Liderliği – Yetenek odaklı liderler, okulunda olumlu çalışma ortamları yaratmaktan sorumlu olduklarını bilirler. İnovasyon, yaratıcılık, üretkenlik ve kalitenin insanlar eğlenirken ve sevdikleri işi yaparken arttığını bilirler.
Yetenek odaklı okul liderlerinin olumlu çalışma kültürleri oluşturma yollarından bazıları şunlardır:
- Okuldaki iletişimi tüm ekibin değerlerine, ilgi alanlarına ve becerilerine uyacak şekilde ayarlamak için öğretmenlerle tatmin edici ve anlamlı bir işbirliği ve müzakere yaparlar.
- Yeteneğe odaklanırlar ve “bilginin güç olduğunu” anlarlar; bilgiyi özgürce paylaşırlar. İşletme bilgileri düzenli olarak paylaşılır ve organizasyonel ve bireysel hedefler, herkesin çabalarının stratejik olarak yönlendirilmesini sağlamak için uyumlu hale getirilir.
- İnsanların dilediği ölçüde kendi özel bilgilerinin, ailevi faaliyetlerinin, ilgili sorunların ve konuların paylaşılmasına engel olmaz; sorun varsa çözmek için bir çalışma sistematiği geliştirirler.
- Okul-özel hayat dengesini sağlarlar. Esnek zaman, iş paylaşımı ve aile katılımı gibi programların icra edilmesini teşvik ederler ve bu programları samimi olarak teşvik ederler.
- Okul lideri, “alan dostudur”. Öğretmenlere kendi öğretim süreçlerini tasarlama, kendi programlarını oluşturma ve kendi çalışma alanlarını tasarlama özgürlüğü verir.
Okul Liderleri, öğretmen bağlılığı denkleminde, herkesten daha fazla bu güce ve bu etkiye sahiptir.
Öğretmenler için okulun görünen yüzü müdürler olduğuna göre, bir eğitim lideri olarak okul müdürleri de yetenek odaklı tavırlarıyla öğretmenlerine her yönden tam bir rehber olmalıdır.