Ebeveynlik gerek bizim kültürümüzde, gerek başka kültürlerde en kutsal görülen müesseselerin başında geliyor. Ebeveynlik kurumu çağlar boyunca insan neslinin devamı için büyük sorumluluk taşıdı. Modern çağ ile birlikte insanlar arası etkileşimin zirveye ulaşması ise ebeveynlik kurumunu değişime uğratan bir numaralı faktör oldu. Günümüzde artık ebeveynler yeni tanımlar edinmeye, yeni sorumluluklar taşımaya başladı.
Bu tanımlardan son dönemde ortaya çıkmış olan Dijital Ebeveynlik. Teknolojinin baş döndürücü bir hızla geliştiği, eski hayatımıza dair her şeyin giderek ‘dijital’ hale geldiği bu günlerde ebeveynlik tanımına eklenen ‘Dijital Ebeveynlik‘ bu dönemde çocuk sahibi olan veya olmayı düşünen bir çok kişinin bilmesi gereken bir kavram.
DİJİTAL EBEVEYNLİK NEDİR?
Sosyal medya, pandemi ile birlikte etkinliğini arttırsa da aslında son 10 yıldır hayatımızda yoğun bir şekilde yer alıyor. Artık çocuklarımız fiziksel ve zihinsel gelişim evrelerinde sosyal medyanın kontrolüne geçmeye başlıyor.
Modern çağda bunun avantajları olduğu kadar, dezavantajları da çok. İşte bu dezavantajları yönetme becerisini edinmeye ‘Dijital Ebeveynlik‘ adı veriliyor.
Dijital Ebeveynlik, çocukların zihinsel ve fiziksel gelişimi esnasında karşılaştığı teknolojiyi onlar için güvenli hale getirebilecek anne-babaları ifade ediyor. Çocuğun tanıştığı teknolojinin kontrolünü sağlamak için dijital terimlere hakim anne-babalar Dijital Ebeveyn olarak ifade ediliyor.
NASIL DİJİTAL EBEVEYN OLUNUR?
Bir çok anne-baba, çocuklarının sosyal medya başta olmak üzere teknoloji ile geçirdiği saatlerden endişeli. Bazı anne babalar çocuklarının dijital ortam ile ilişkisini kesmeye veya yasaklamaya çalışsa da, bu hem yanlış bir yaklaşım oluyor, hem de bu çabalar nafile kalıyor. Değişen çağda insanoğlunu artık dijital olan herhangi bir şeyden koparmak mümkün olmadığı gibi, kontrollü ve bilinçli bir süreci engellemek yarardan çok zarar getiriyor.
Bunun aksi örneğinde ise anne-babalar çocuklarını tamamen dijital ortama bırakarak, kontrolsüz ve düzensiz bir şekilde çocuklarını teknolojinin eseri edebiliyor.
Kainatın her yerinde var olan denge unsuru burada da geçerli. İkisinin arasında bir denge koymak için ilk olarak anne-babaların birer dijital ebeveyn haline gelmesi elzem oluyor.
Dijital Ebeveyn olabilmek için ilk olarak belirli bir süreci başarı ile tamamlamalısınız. Bu süreçleri maddelersek;
- Dijital farkındalık
Dijitalden kastımız sadece sosyal medya değil. Çağımızda kitaptan oyuna, eğitimden eğlenceye her şey dijital hale geldi. Öyle ki Blockchain teknolojisi ile birlikte yakın zamanda insanoğlunun tüm ürünleri dijital ortama aktarılacak gibi görünüyor. Bu teknoloji için ne kadar süremiz var bilinmez lakin, içinde bulunduğumuz süreçte dijital olan her kavramı, çocuğumuzun ulaşabileceği ve merak edebileceği her kavramı bilmek Dijital Ebeveynlik için ilk şartıdır.
Dijital Ebeveyn, teknolojinin içerdiği unsurlar noktasında kontrolü sağlamak ve çocuğuna doğru yolu göstermek için teknoloji ile ilgili çocuğuna rehber olmalıdır. Bu da kavramları öğrenmek, deneyimlemekten geçer.
Örneğin; günümüzde çocukların sıkça takip ettiği sosyal medya ünlüsü nedir?, Twitch nedir?, Instagram nedir? Bu teknolojiler ne sunar? Neleri yapar? gibi soruları ilk olarak kendimize sorup, bu kavramların ne olduğunu, buralarda neler olduğunu öğrenmek Dijital Ebeveyn olma yolundaki ilk adımdır.
- Dijital beceri edinmek
Okullarda ‘teknoloji okur yazarlığı’ veya bazen ‘medya okur yazarlığı’ olarak verilen bu kavram ilk olarak anne-babalar tarafından deneyimlenmeli. Burada kast edilen, teknolojiye, sosyal medyaya ait unsurların ilk olarak anne-babalar tarafından değerlendirilmesi, eksik veya artı yönlerinin analiz edilmesi, ardından çocuğa sunulmasıdır.
Basitçe örneklersek, çocuğumuzun sıkça izlediği bir Youtube (veya Twitch) yayıncısının çocuğumuza ne kattığı, ne verebildiği ile ilgili bilinçlenmek için ilk olarak kendimiz o yayıncıyı izleyerek bir analiz süzgecinden geçirmeliyiz.
Fakat burada yenilikçi olmak ve etik kuralları gözetmek doğru olacaktır. Bu iki kavramı bir sonraki maddede açacağız.
- Yenilik ve etik kuralları gözetmek
Çağın değiştiğine sıkça vurgu yaptık. Artık iki nesil arasında karakter, etik, yaşantı, düşünce yapısı gibi göstergelerde büyük farklılıklar olabiliyor. 20. Yüzyılın başına kadar emekleyerek ilerleyen insanlık artık 10 yıl içerisinde bile büyük değişimler yaşıyor.
Hal böyle olunca öğrenip deneyimlediğiniz teknolojilerin yapısı ve içeriği, ebeveynlerin yetiştiği dünyadaki kurallar ile uyumsuzluk yaşayabiliyor. İşte bu nedenle çocuğunuzu dijital ortama hazırlarken çağın gerekliliklerini ve düşünce yapısını da göz önüne almalısınız. Yani yenilikçi olmalı, yeniliklere açık olmalısınız.
Fakat burada dikkat edilmesi gereken unsur etik değerlerden kopmamak. İnsanlık her ne kadar gelişim ve değişim gösterse de, tabiat ile uyumunu kolaylaştıran bir takım etik ve ahlaki kuralları da barındırır. Bu noktada yeniliklere açık olmak, ama çağlar boyunca taşıdığımız ve hayatımızdaki kavramlara (din, ahlak, sosyal hayat) uyumlu bir eğitim vermek önemlidir.
- Kontrolü sağlamak
Kendinizi Dijital Ebeveynlik sürecine hazırladıktan sonra çocuklarımızın dijital ortamdaki davranışlarını kontrol sürecine geçebilirsiniz. Bu noktada önemli olan söz konusu kontrolün çocuğun üzerinde baskı hissettirmeden yapılmasıdır. Bunun bazı yolları bulunuyor. Bunlar;
- İnternet ortamında yalnız bırakmamak, interneti birlikte deneyimlemek
- İnternet ve sosyal medya ortamı dışında diğer dijital gelişmeleri birlikte okumak, değerlendirme veya bu kavramlarla çocuğu bizzat ebeveynin tanıştırması
- Zararlı içerik veya dijital objelere engel olurken izah etmek, açıklamak
- Saat sınırları koymak
- Bu konuda çocuğunuzun okuyup anlayabileceği bir kılavuz hazırlama