Beyin ve Zeka – Anadolu insanının “kafalı adam” dedikleri insanlar vardı; çözümcü, zeki, herkesin apışıp kaldığı bir anda bir çözüm üretip insanları rahatlatan tiplerdi bunlar. Bunların kafaları da fiziksel görünüm itibariyle akranlarına göre “büyüktü”. Bu nedenle onlara “Kafalı adam” diyorlardı.
Peki, beynin büyüklüğü ile zeka arsında bir ilişki var mı?
Beyin ve Zeka üzerine çalışan bilim insanları, insan veya hayvanın beyninde, düşünme anında salgılanan gri madde ile bilişsel becerileri arasında ilişki olup olmadığı üzerine kafa yordular.
İnsan beyni, diğer memelilere benzer bir yapıya sahipken, onu bu kadar farklı kılan, vücut büyüklüğüne göre boyutudur. Hacim itibariyle, beyin, yaklaşık 15 santimetre uzunluğundadır.
Erkekler kadınlardan daha büyük beyinlere sahiptir. Genel vücut ağırlığını hesaba kattıktan sonra, erkek beyinleri kadınlardan yaklaşık 100 gram daha büyük olabilir.
Kadınlarda, frontal lob ve limbik korteksin (Problem çözme ve duygusal düzenleme ile ilişkili alanlar) erkeklerinkinden daha büyük olma eğilimindedir.
ABD Ulusal Sağlık Enstitüleri‘ne göre, 100 milyardan fazla nöronu barındıran insan beyniyle ilgili bilinmeyenler, bilinenlerden çok fazladır.
Söz konusu enstitüye göre, bilim adamları hala zekanın tanımı üzerinde tartışıyorlar. IQ’nun tanımlamak için öncelikle ölçmek gerektiğini düşünüyorlar. Peki beyni nasıl ölçersiniz?
Dahası, IQ seviyeleri bakımından insanlar arasındaki farklılıklar günlük hayatta ortaya çıkıyor mu?
Son olarak, daha fazla beyin dokusu veya daha ağır bir beyin, daha yüksek IQ ile eşit mi?
Beyin Büyüklüğü Zeka Büyüklüğü Demek midir?
Beyin ve Zeka – Bilim insanlarının üzerinde hemfikir olduğu bir şey var: Büyük bir beyin tek başına zeka ile eşit değildir.
Öyle olsaydı, filler ve balinalar tüm canlılar içinde en ağır ve en hacimli beyne sahip oldukları halde, sizce insanlardan ne kadar daha akıllılar?
4.780 gram ağırlığındaki bir fil kafası ile 1,400 gram ağırlığındaki insan beynine bakarsak, hangisi hangisini ezerdi?
Araştırmalar, türler arasında nispeten büyük beyinlerin “Ekolojik sorunlara yenilikçi çözümler üretme, daha verimli kaynak haritalama ve yiyecek edinimi ve daha karmaşık sosyal stratejiler gibi bazı karmaşık bilişsel beceriler sağladığını gösteriyor.
Laramie’deki Wyoming Üniversitesi’nden Sarah Benson-Amram ve meslektaşları tarafından yapılan bir araştırma, hayvan zekasını göreceli beyin boyutuyla ilişkilendiren deneysel verileri ortaya çıkardı.
25 Ocak 2016 tarihli Proceedings of the National Academy of Sciences dergisinde yayınlanan çalışmada, araştırmacılar, 39 farklı türden 140 hayvanat bahçesinde yaşayan memeli etobura, çözülmesi gereken lezzetli bir problem verdi. Hayvanlar, bir kutuyu açmak ve içindeki muameleyi işlemi yapmak için L şeklinde bir mandalı açmak zorunda kaldılar.
Ayı ailesindeki hayvanların en iyisini yaptığını, iki firavun faresi türünün ise mandalı açmayı asla başaramadığını buldular.
El becerisi ve sosyallik gibi başarılı mandal açmaya yol açabilecek diğer faktörleri açıkladıktan sonra, araştırmacılar şu sonuca vardı: Hayvanlarda göreceli beyin büyüklüğü, verilen bir işte başarının en önemli belirleyicisiydi. Sonuçlar, beyin boyutunun bir hayvanın problem çözme yeteneklerini yansıttığı iddiasına önemli destek sağlıyor (Kaynak-1).
İnsan türü diğer hayvan türlerinden çok farklıdır. İnsanlardaki beyin boyutundaki farklılıklar nispeten küçüktür. Rakamlar 1300 ila 1400 gramı göstermektedir. Ancak, beyni 1,100 gram ve beyni 1,400 gram olan (insanlarda bulunabilen) arasındaki zeka farkı, nöronların yoğunluğundaki farklılıklar, diğer yapısal beyin farklılıkları gibi diğer değişkenlerle karıştırılıyor.
Beyni ortalama bir insan beyninden çok daha küçük olan (1,230 gram) dâhi Albert Einstein’ı ele alalım. Einstein, kendisini diğer insanlardan ayıran farkın beynin hacmi veya göreceli ağırlığı değil, hayal gücü olduğunu söylemişti. Kaldı ki, ölümünden sonra, kendi izniyle, beyni 70 parçaya ayrılmış ve bilim insanlarının inceleme malzemesi olmuştu.
Beyin Zekanın Bir Kabı mıdır?
Beyin ve Zeka – Küçük çocuklar üzerinde yapılan bir beyin taraması çalışmasına göre, beyin boyutunun standartlaştırılmış zeka testlerindeki puanlarla ilgisi olmadığı analaşılıyor.
Virginia Commonwealth Üniversitesi’nde endüstriyel ve organizasyonel bir psikolog olan Michael McDaniel, daha büyük beyinlerin daha akıllı insanlar yaptığını iddia etti. Ancak birçok araştırmacı, McDaniel’in sonucuna katılmıyor. 2005 yılında Intelligence dergisinde yayınlanan araştırması, tüm yaş grupları ve cinsiyetler arasında beyin hacminin zeka ile bağlantılı olduğunu öne sürdü. (Kaynak-2)
Primatlar için ortalama beyin ağırlıkları şöyledir:
- Şempanze (Pan troglodytes) – 350 gram
- Dağ gorili ( Gorilla gorilla beringei) – 430 gram
- Fare lemuru( Microcebus murinus ) – 2 gram
Hayvanlar aleminin geri kalanı için beyinleri boyutlandırıldığında şunları görmekteyiz:
- Sperm balinası – 7,800 gram
- Mors – 1,100 gram
- Yerli kedi – 30 gram