Osmanlı padişahlarının bilinen bir yönü çoğunun şiirle meşgul olmasıdır. Bilinmeyen diğer bir yönü ise bestekâr olmalarıdır. Şehzadelik dönemlerinde iyi eğitim aldıkları bilinen sultanların, o denli dışarıda savaş, içeride kavga ve çekişmeler arasında beste yapmaları inanılmaz.
Ramazan ayının son demlerinde biraz sanat müziğinin enstrümantal tınılarını dinlemeniz için 5 padişahtan 5 beste seçtik.
Dinlemesi sizi meşgul etmez. Ne iş yapıyorsanız yapın, diğer tarafta padişahımızın bestesi çalmaya devam etsin.
Keyifle dinleyin.
III. Murad – Uyan Ey Gözlerim (16.yy)
Padişah 3. Murat’ın sabah namazını kaçırdığı için yazdığı Uyan Ey Gözlerim İlahisi. Sultan III. Murat’ın yazdığı aşağıdaki şiir, ilâhi olarak Ali Ufkî Bey tarafından bestelenmiştir.
Uyan ey gözlerim gafletten uyan
Uyan uykusu çok gözlerim uyan
Azrail’in kastı canadır inan
Uyan ey gözlerim gafletten uyan
Uyan uykusu çok gözlerim uyan
II. Bayezid – Nevâ Peşrev (15. yy)
Sultan II. Bayezid Han (1450-1512), Osmanlı Devleti’nin sekizinci padişahıdır. Şair, bilgin, hattat ve musikişinastır. Döneminde bir çok bilgin ve sanatkârı maaşa bağlamıştır.
Şiirlerini “Adnî” mahlası ile yazmıştır. Şiirlerinden 124 adedini kapsayan basılı bir Divânı vardır. Dokuz adet saz eseri olduğu bilinmektedir. Akıl hastalıklarının musiki ile tedavisi onun zamanında başlatılmıştır.
I. Ahmet – N’ola Tacım Gibi (17.yy)
Sultan I. Ahmed “Bahtî” mahlasıyla şiirler yazmıştır. Aşağıdaki kıt’asını Itrî bestelemiştir:
Nola tâcım gibi başımda getürsem dâim
Kadem-i resmini ol Hazret-i şâh-ı Resûlün
Gülü gülzâr-ı nübüvvet o kadem sahibidir
Bahtîyâ durma yüzün sür kademine o gülün.
IV. Murat – Hüseynî Peşrev “Tozkoparan” (17.yy)
Sultan IV. Murad (1623-1640) küçük yaşta tahta çıkması ve erken yaşta vefat etmesine rağmen, “Bağdad Fatihi” ve “Şah Murad” mahlasıyla yaptığı saz eserleriyle tanınmaktadır.
III. Selim – Ey Goncâ-ı Nâzik Tenim (18.yy)
Ey gonca-i nazik tenim
Sensin benim şûh-i şenim
Madem ki ben efgendenim
Gönlüm senindir sen benim
Arâm-ı cânımsın benim
Osmanlı-Türk Müziği’nde padişah bestekarlar denildiği zaman, belki de ilk akla gelecek şahsiyetlerden biri gerek tanbur ve ney icracılığı, gerek terkib ettiği makamları, gerek besteleri, gerekse müzik teorisi çalışmaları ile III. Selim’dir (1789-1807).
Kırımlı Hafız Ahmet Kamîl Efendi, Kemani Ama Corci, Musahip Kemani Hızır Ağa, Ortaköylü bestekar Tanburi İsak’tan yetişmiş olan III. Selim devlet düzeni ve batılılaşma hareketiyle uğraşırken, bir yandan da müzik alanında yeni bir çığır açmıştır. Döneminin ünlü bestekarları Vardakosta Ahmed Ağa, Arif Mehmed Ağa, Abdülhalim Ağa, Sadullah Ağa, Küçük Mehmed Ağa gibi üstatlar ile ortak fasıllar besteleyerek bu geleneği yerleştiren III. Selim’in günümüze 1 ayin, 1 durak, 1 tevşih, 2 ilahi, 12 peşrev, 11 saz semaisi, 1 kar, 10 beste, 10 semai ve 204 şarkısının ulaştığı bilinmektedir.
1 Yorum